İş Kanunu Çerçevesinde Mazeret İzni Kaç Gündür?
Mazeret İzni Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Kamu ve özel sektör çalışanları, kişisel hayatlarında ihtiyaç duydukları durumlarda yıllık izinden farklı olarak mazeret izni kullanabilir. Peki, bu iznin yasal çerçevede tanımlandığını biliyor muydunuz?
Ölüm, evlilik, doğum, hastalık ve evlat edinme gibi durumlar çalışanların izne ihtiyaç duyabileceği başlıca süreçlerdir. Bu durumlar, İş Kanunu kapsamında yıllık izinden ayrı olarak mazeret izni şeklinde düzenlenmiştir. Mazeret izinleri, çalışanların kişisel hayatlarındaki önemli gelişmelerde iş yükünden uzaklaşıp bu süreçlere odaklanmalarını sağlar. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde tanımlanan bu hak, çalışanların ihtiyaçlarına uygun olarak düzenlenmelidir.
Çalışanlar, bu izinleri kullandıktan sonra genellikle daha motive bir şekilde işlerine dönebilir. Bu motivasyonun sürekliliği için işletmelerin çalışanların ihtiyaçlarını yakından takip etmeleri ve mazeret izinlerini yasal çerçevede sağlamaları büyük önem taşır.
Hangi Durumlarda Mazeret İzni Alınabilir?
Devlet memurları ve işçiler tarafından alınabilen mazeret izinleri için işverene sözlü ya da yazılı bildirimde bulunmak gerekir. Emzirme, doğum, evlilik, ölüm, yeni iş arama, hastalık, refakat, engellilik durumları ve diğer kişisel ihtiyaçlar, mazeret izinleri kapsamındadır. Bu süreçlerin sağlıklı yönetimi için insan kaynakları departmanlarının etkin bir izleme ve kayıt sistemi kullanması şarttır. Özellikle manuel takip yerine insan kaynakları yazılımlarından faydalanmak, süreçlerin hem hızlı hem de verimli yönetilmesini sağlar.
Mazeret İzni ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Kanun tarafından belirtilen mazeret durumlarına ilişkin detaylı bilgiler ve uygulama yöntemleri aşağıdaki başlıklar altında açıklanmıştır:
Mazeret izni nedir?
Mazeret izni nasıl kullanılır?
Mazeret izni hangi durumlarda alınır?
Kanun kapsamında tanımlanan mazeret izni süresi kaç gündür?
İnsan kaynakları yazılımı ile izni nasıl yönetebilirsiniz?
Mazeret İzni Nedir?
Bir kurumda işverene bağlı olarak çalışan işçinin kişisel hayatıyla ilgili gelişmeler için aldığı izin türüne mazeret izni denir. Çalışanın iş hayatı dışında gerçekleşen acil durumlar için izin alması, 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde mazeret izni olarak belirlenir. Çalışan kendisini ilgilendiren ya da birinci dereceden yakınları için gelişen durumlarda bu izni kullanabilir.
Mazeret durumlarında alınan izin, idari izinlerde olduğu gibi işverenin inisiyatifine kalmış bir durum değildir. Çalışan verilen tanımlar çerçevesinde bu izni kullanmak istediğinde herhangi bir engel söz konusu olamaz. Mazeretin olduğu anda ve takip eden süreçte kanunla belirtildiği gibi işçinin kullanımına sunulan bir hak olduğu için idari izinlerden ayrılır. İşveren tarafından bu iznin tanımlanması zorunludur.
Mazeret İzni Nasıl Kullanılır?
Çalışanlar kanunlar çerçevesinde tanımlanan mazeret izinlerini ilgili olay gerçekleştiği anda kullanmaya hak kazanır. Bu noktada işveren ya da işveren vekiline olaya dair yazılı bir belge iletmeleri gerekir. Örneğin çalışanınız 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında babalık izni kullanmak isteyebilir. Eşinin doğum yaptığı sağlık kuruluşundan aldığı doğuma ilişkin belgeyi işverene ileterek iznini kullanabilmesi mümkündür.
Çalışanın mazeret iznini olay gerçekleştikten ve artık olayın etkisi olmadığı dönemlerde kullanması ise işveren inisiyatifine kalır. Dolayısıyla izni zamanında kullanarak haklarını ertelemeyebilir. Diğer taraftan olayla ilgili sözlü beyanda bulunarak da izinlerini gerçekleştirebilirler. İşveren ise belge isteme hakkını korur. Belgelenmesinin talep edilmesi durumunda mazerete dair belgeyi çalışanın iletmesi gerekir.
Mazeret İzni Hangi Durumlarda Alınır?
Mazeret izni, çalışanın içinde bulunduğu durumlara göre farklı zaman aralıklarıyla verilen bir haktır. Devlet memurları ve işçiler için farklı haklar söz konusu olsa da ortak olarak belirli haklar belirlenmiştir. Şu durumlarda bu haklar çalışanlara verilir:
İşçinin evlat edinmesi
İşçinin evlenmesi
İşçinin doğum yapması / eşinin doğum yapmış olması
İşçinin birince dereceden yakınının vefatı (anne, baba, kardeş, eş, evlat)
İşçinin çocuğunun hasta olması İşçinin %70 engelli çocuğunun olması halinde tedavi sürecinin gerekliliği (bu izni ebeveynlerden sadece biri kullanabilir)
İşçinin yukarıda belirtilen haklara erişimi vardır. Yalnızca iş sözleşmesi içinde bu haklardan bazıları için kullanılamayacağına dair maddeler yer alırsa işçi haklardan yararlanamayabilir. Ayrıca kanunla verilmiş hakların yanında farklı mazeret izinleri de sözleşmeye eklenebilir. Sözleşmeye eklenen bu yeni izinleri çalışan ihtiyacı olan durumlarda kullanabilir.
Kanun Kapsamında Tanımlanan Mazeret İzni Kaç Gündür?
Sıkça Sorulan Sorular
Mazeret izinleri hakkında detaylara yukarıdaki başlıklarla yer verdik. Şimdi ise merak ettiğiniz özel sorulara değineceğiz. İlgili mevzuatlara ulaşarak da sorularınıza yanıt bulabilirsiniz.
Hafta sonuna denk gelen mazeretler, tanımlanan izin sürecini geçersiz kılar mı?
Memur ve işçilerin yararlanabileceği mazeret izinlerinin hafta sonu tatiline denk gelmesi, tanımlanan gün sayısını geçersiz kılmaz. Hafta içi çalışma zamanlarında yine izin kullanılabilir. Örneğin memura babalık izni 10 gün şeklinde tanımlanır. Cumartesi gerçekleşen doğum için hafta içi 8 günden başlamak yerine hafta içinden itibaren 10 gün süresi başlatılır. Bir sonraki hafta için de yine tatil çıkarılarak devam edilir.
İşçi ya da memur mazeret izni alamazsa ne olur?
Yasalara bağlı olarak tanımlanan mazeret izni, işveren tarafından verilmesi gereken bir haktır. İznin onaylanmaması halinde hukuki yaptırımlar uygulanabilir. Elbette mazeretin kanunlar çerçevesinde tanımlanmadığı durumlar da olabilir. Bu gibi durumlarda işverene bağlı olarak süreç gelişir.
Mazeret izni süresinde ücret alınır mı?
Kanunlar çerçevesinde tanımlanmış olan mazeret izinleri için herhangi bir maaş kesintisi söz konusu değildir. Personeller maddi bir kayıp yaşamadan haklarını kullanabilir.
İnsan Kaynakları Yönetiminde Teknolojik Çözümler
İzin süreçlerinin manuel olarak takip edilmesi, işleyişi yavaşlatan ve hata riskini artıran bir durumdur. Yıllık izin programlarının Excel gibi dosyalarla yönetilmesi, artan çalışan sayısıyla birlikte yetersiz hale gelebilir. Bu noktada, HRplan tarafından geliştirilen insan kaynakları yazılımı, tüm yönetim süreçlerinizi tek bir platform üzerinden pratik ve verimli bir şekilde yönetmenize olanak tanır.
Kullanıcı dostu arayüzü ve anlık takip imkânı sunan kısayollarıyla HRplan, personel yönetiminde fark yaratır. Mazeret izinlerinden yıllık izinlere kadar, hızlıca dilekçe oluşturabilir, onay süreçlerini gecikmeden tamamlayabilir ve işlemlerinizi kolaylıkla yönetebilirsiniz. Bunun yanı sıra, çalışanlarınızın kalan izin sürelerini güncel olarak görüntüleyebilir ve böylece izin planlamasını daha etkili bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz.
HRplan’ın ücretsiz deneme fırsatından yararlanarak, izin yönetimini modern bir yaklaşımla deneyimlemeye hemen başlayabilirsiniz.
