Kamu ya da özel sektörde çalışanlar kişisel hayatlarında ihtiyaç duyduğu durumlarda yıllık izinden farklı olarak mazeret izni kullanabilir. Bu durumun yasalarca tanımlandığını biliyor muydunuz?

Ölüm, evlilik, doğum, hastalık ve evlat edinme süreçlerinde çalışanlar izne ihtiyaç duyar. Bu izinler İş Kanunu kapsamında yıllık izinden ayrılarak mazeret izni şeklinde ele alınır. Kişisel hayattaki gelişmelere bağlı olarak alınabilen izin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında açıklanır. İlgili izni kullanan çalışan, özel hayatındaki süreçleri tamamlayıp geri döndüğünde motive bir şekilde iş sürecine odaklanabilir. Bu motivasyonun sağlanması ve korunması için işletmeler çalışanlarını yakından takip ederek ihtiyaçlarını gözetmelidir. Ayrıca çalışanların hakkı olan bu izni yasalar çerçevesinde vermeleri gerekir.

Devlet memurları ve işçiler tarafından alınabilen bu izinler için işverene sözlü ya da yazılı olarak detayları iletmek gerekir. Emzirme, doğum, evlilik, ölüm, yeni iş arama, hastalık, refakat, engelliliğe bağlı ve kişinin hasta olduğu durumlar; mazeret izinleri arasındadır. Çalışanlarınıza dair izin süreçlerini insan kaynakları yönetimi ile takip etmeniz gerekir. Elbette bu takibin manuel değil yazılımla gerçekleşmesi i k süreçlerinizi kolaylaştırır. 

Aşağıdaki başlıklar çerçevesinde kanun tarafından belirtilen mazeret durumlarına ilişkin izne ve takibine dair detaylar açıklanacaktır:

• Mazeret izni nedir?

• Mazeret izni nasıl kullanılır?

• Mazeret izni hangi durumlarda alınır?

• Kanun kapsamında tanımlanan mazeret izni kaç gündür?

• Sıkça sorulan sorular

• İnsan kaynakları yazılımı ile yönetin.

Mazeret İzni Nedir?

Bir kurumda işverene bağlı olarak çalışan işçinin kişisel hayatıyla ilgili gelişmeler için aldığı izin türüne mazeret izni denir. Çalışanın iş hayatı dışında gerçekleşen acil durumlar için izin alması, 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde mazeret izni olarak belirlenir. Çalışan kendisini ilgilendiren ya da birinci dereceden yakınları için gelişen durumlarda bu izni kullanabilir.

Mazeret durumlarında alınan izin, idari izinlerde olduğu gibi işverenin inisiyatifine kalmış bir durum değildir. Çalışan verilen tanımlar çerçevesinde bu izni kullanmak istediğinde herhangi bir engel söz konusu olamaz. Mazeretin olduğu anda ve takip eden süreçte kanunla belirtildiği gibi işçinin kullanımına sunulan bir hak olduğu için idari izinlerden ayrılır. İşveren tarafından bu iznin tanımlanması zorunludur. 

Mazeret İzni Nasıl Kullanılır?

Çalışanlar kanunlar çerçevesinde tanımlanan mazeret izinlerini ilgili olay gerçekleştiği anda kullanmaya hak kazanır. Bu noktada işveren ya da işveren vekiline olaya dair yazılı bir belge iletmeleri gerekir. Örneğin çalışanınız 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında babalık izni kullanmak isteyebilir. Eşinin doğum yaptığı sağlık kuruluşundan aldığı doğuma ilişkin belgeyi işverene ileterek iznini kullanabilmesi mümkündür.

Çalışanın mazeret iznini olay gerçekleştikten ve artık olayın etkisi olmadığı dönemlerde kullanması ise işveren inisiyatifine kalır. Dolayısıyla izni zamanında kullanarak haklarını ertelemeyebilir. Diğer taraftan olayla ilgili sözlü beyanda bulunarak da izinlerini gerçekleştirebilirler. İşveren ise belge isteme hakkını korur. Belgelenmesinin talep edilmesi durumunda mazerete dair belgeyi çalışanın iletmesi gerekir.

Mazeret İzni Hangi Durumlarda Alınır?

Mazeret izni, çalışanın içinde bulunduğu durumlara göre farklı zaman aralıklarıyla verilen bir haktır. Devlet memurları ve işçiler için farklı haklar söz konusu olsa da ortak olarak belirli haklar belirlenmiştir. Şu durumlarda bu haklar çalışanlara verilir:

• İşçinin evlat edinmesi 

• İşçinin evlenmesi 

• İşçinin doğum yapması / eşinin doğum yapmış olması 

• İşçinin birince dereceden yakınının vefatı (anne, baba, kardeş, eş, evlat) 

• İşçinin çocuğunun hasta olması İşçinin %70 engelli çocuğunun olması halinde tedavi sürecinin gerekliliği (bu izni ebeveynlerden sadece biri kullanabilir)

İşçinin yukarıda belirtilen haklara erişimi vardır. Yalnızca iş sözleşmesi içinde bu haklardan bazıları için kullanılamayacağına dair maddeler yer alırsa işçi haklardan yararlanamayabilir. Ayrıca kanunla verilmiş hakların yanında farklı mazeret izinleri de sözleşmeye eklenebilir. Sözleşmeye eklenen bu yeni izinleri çalışan ihtiyacı olan durumlarda kullanabilir.

Kanun Kapsamında Tanımlanan Mazeret İzni Kaç Gündür?

Sıkça Sorulan Sorular

Mazeret izinleri hakkında detaylara yukarıdaki başlıklarla yer verdik. Şimdi ise merak ettiğiniz özel sorulara değineceğiz. İlgili mevzuatlara ulaşarak da sorularınıza yanıt bulabilirsiniz.

• Hafta sonuna denk gelen mazeretler, tanımlanan izin sürecini geçersiz kılar mı?

Memur ve işçilerin yararlanabileceği mazeret izinlerinin hafta sonu tatiline denk gelmesi, tanımlanan gün sayısını geçersiz kılmaz. Hafta içi çalışma zamanlarında yine izin kullanılabilir. Örneğin memura babalık izni 10 gün şeklinde tanımlanır. Cumartesi gerçekleşen doğum için hafta içi 8 günden başlamak yerine hafta içinden itibaren 10 gün süresi başlatılır. Bir sonraki hafta için de yine tatil çıkarılarak devam edilir.

• İşçi ya da memur mazeret izni alamazsa ne olur?

Yasalara bağlı olarak tanımlanan mazeret izni, işveren tarafından verilmesi gereken bir haktır. İznin onaylanmaması halinde hukuki yaptırımlar uygulanabilir. Elbette mazeretin kanunlar çerçevesinde tanımlanmadığı durumlar da olabilir. Bu gibi durumlarda işverene bağlı olarak süreç gelişir.

• Mazeret izni süresinde ücret alınır mı?

Kanunlar çerçevesinde tanımlanmış olan mazeret izinleri için herhangi bir maaş kesintisi söz konusu değildir. Personeller maddi bir kayıp yaşamadan haklarını kullanabilir.

İnsan kaynakları yazılımı ile yönetin.

İzin süreçlerinin manuel olarak takip edilmesi i k işleyişini yavaşlatan bir durumdur. Yıllık izin programı için kullanılan Excel gibi dosyalar zamanla yetersiz kalabilir. Bu noktada HRplan tarafından geliştirilen insan kaynakları yazılımı, ihtiyacınız olan yönetim süreçlerini tek bir panel üzerinden yönetmenizde etkilidir. Kullanışlı arayüzü ve anlık takip yapabileceğiniz kısa yolları ile personel yönetimi alanında fark yaratabilirsiniz. 

Mazeret izinlerinden yıllık izinlere kadar kısa sürede dilekçe oluşturup onaylanmasını sağlayabilir, işlemlerinizi herhangi bir gecikme olmadan gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca çalışanlarınızın kalan izin sürelerini güncel olarak görüntüleyebilirsiniz. Daha fazlası için HRplan tarafından sunulan free ik fırsatından şimdi yararlanabilirsiniz.