İşe başlamadan önce çalışan ve işveren arasında bir iş sözleşmesi gerçekleşir. Her iki tarafın sahip olduğu hak ve sorumlulukların sınırları bu sözleşmede yer alır. Sonraki süreç içinde ise taraflar farklı nedenlerden kaynaklı olarak sözleşmenin feshine karar verilebilir. Taraflardan birinin verdiği bu karar, kanunlar çerçevesinde ihbar süresi kapsamındadır. Elbette fesih kararını etkileyebilen nedenler kanun kapsamında sınırlıdır. Bu kapsama uygun şekilde hareket eden taraflar, iş sözleşmesini herhangi bir mağduriyete sebep olmadan sonlandırmaya çalışabilir. İhbar süresinin önemi ise taraflara sözleşmenin sonlandırma zamanının önceden hesaplanarak belirtilmesidir. Dolayısıyla ön bildirim süresi şeklinde de ifade edilebilen bu süreçte, taraflar iş ya da eleman arayışı içindedir. Çalışanın ayrılmadan iş bulması ve işverenin çalışan aradığı dönemde pozisyonun boş kalmaması için ihbarsüresi her iki tarafın faydasına işler.
İş sözleşmesinin feshi konusu aslında iki farklı şekilde gerçekleşir. İş Hukuku kapsamında öncelikle iş sözleşmesinin kendiliğinden sona erdiği belirli süreli iş sözleşmeleri vardır. Bu sözleşmeler için ihbar süresi gözetmenize gerek yoktur. Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde ise çalışılan süreye göre hesaplama yaparak belirlemelisiniz. 1 sene çalışan süre 28 gün iken 6 ay hizmet verildiğinde 14 gün şeklindedir. Bu şekilde hesaplamalar yapılarak kişiye uygun işten ayrılma ihbar süreleri belirlenebilir. İ k tarafından takip edilen süreçte çalışan ve işverenin en az mağduriyetle durumu atlamasına dikkat edilir.
Aşağıdaki başlıklar çerçevesinde ihbar süresi ve ihbar suresi hesaplama hakkındaki detayları açıklayacağız:
İhbar süresi nedir?
İhbar suresi hesaplama nasıl yapılır?
İhbar tazminatı nedir?
İhbar tazminatı nasıl hesaplanır?
Sıkça sorulan sorular
Sonuç
İhbar Süresi Nedir?
İşveren olarak çalışanınızla süresi belli olmayan bir iş sözleşmesi gerçekleştirebilirsiniz. Bu sözleşmeyi sonlandırmanız halinde ise kanunlarca belirlenmiş süreye göre hareket etmeniz gerekir. Bu kapsamda ihbar süresi, işçi veya işveren tarafından sözleşmeyi sonlandırmadan önce karşı tarafa önceden bilgi verilmesine denir. 4857 No’lu İş Kanunu kapsamında 17. Madde içinde bu durum belirtilir. Dolayısıyla işten ayrılmadan ya da işçi çıkarılmadan önce bildirim yapılması kanunen bir sorumluluktur.
Her iki tarafın da mağdur olmaması için sınırların olması önemlidir. Bu sınırlar çerçevesinde haklı fesih sebepleri gözeterek ihbar süresini başlatabilirsiniz. Sürenin başlatılmasında şu gibi noktaları haklı fesih sebepleri olarak ele alabilirsiniz:
Çalışanın ahlak kurallarına uymaması
İşyerinde çalışan tarafından suç işlenmesi
Çalışanın mazeretsiz işe gelmemesi
İşçinin sağlık sorunları olması
İşçiyi alıkoyarak zorlayıcı çalışmalarda bulundurma
İhbar Süresi Hesaplama Nasıl Yapılır?
Çalışanlar ve işverenler tarafından merak edilen noktalardan biri “İhbar süresi nekadar?” sorusudur. Bu süre, çalışanın iş yerindeki toplam hizmet süresine göre hesaplanır. Bu kapsamda 1 senelik çalışanın ihbar süresi 6 aydan daha az ise 14 gündür. 6 ay – 1,5 yıl arası hizmetlerde 28, 1,5 – 3 yıl arası 42 ve 3 yıldan uzun süre için 56 gündür.
İhbar süresi hesaplama, işçi ve işverenin plan yapabilmesi için önemli bir veri sunar. Örneğin 1 yıl çalışan ihbar süresi için ilgili gün sayısı boyunca çalışan kendine yeni bir iş arayabilir iken işveren de personel açığı yaşamadan çalışan arayışında olabilir. Fesih bildiriminden hemen sonra başlayan bu süre, tatillere denk gelen günleri de kapsar. Dolayısıyla fesihten sonrası için hesaplama yaparak ne zaman sözleşmenin sonlanacağını görebilirsiniz.
İnsan kaynakları yazılımı ile ihbar süresi hesaplama
İşletmeniz için insan kaynakları yazılımı kullanarak bir yönetim süreci takip ettiğinizde birçok alanda hızlı kararlar alabilirsiniz. İhbar süreleri için hesaplama yapmanız gerektiği durumlarda manuel ve kullanışlı olmayan uygulamalar yerine i k yazılımları kullanmanız etkilidir. Personel takip programı yapmak için ik yazılımı kullanarak işlemlerinizi birkaç tıkla halledebilirsiniz. İhbar süresi hesaplama yapmanız gerektiğinde çalışanınızın bilgilerine anında ulaşarak sözleşme başlangıcı üzerinden hesap yapabilirsiniz. Bu süreçlerden faydalanmak için HRplan tarafından sunulan free ik yazılımını bir süreliğine deneyebilirsiniz.
İhbar Tazminatı Nedir?
İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin ihbar süresi şartlarına taraflardan birinin uymaması halinde ödemesi zorunlu tutulan tazminattır. Aynı zamanda iş sözleşmesi feshinin belirli bir nedene bağlı olmayarak gerçekleşmesi halinde ilgili taraf tazminat öder. Yine çalışanın herhangi bir mazeret göstermeden ve kanuna uymadan işten çıkarılması durumunda işveren tazminat için zorunlu tutulur.
Çalışan ve işveren mağduriyetinin önüne geçmek üzere ihbar tazminatı önemlidir. İhbar tazminatına dahil edilen noktalardan biri de çalışanın yemek ve yol gibi sosyal haklarıdır. İş yerinde yemek verilse de yemek ücreti tazminat hesabına eklenmelidir.
İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
İhbar tazminatı hesaplama için bazı adımları takip etmeniz gerekir. Bu noktada çalışanın kıdeminin belirlenmesi önceliklidir. Ardından İş Kanunu Madde 17’ye göre bildirim süresinin her haftası 7 günden alınır. Daha sonra toplam gün sayısı ile çalışanın günlük ücreti çarpılır. Bu çarpım sonucu brüt ihbar tazminatını ifade eder. Net ihbar tazminatını hesaplamak için gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapmanız gerekir. İhbar tazminatı hesaplama adımları için şu örneği inceleyebilirsiniz:
Aylık brüt kazancı 30.000 TL olan 4 yıllık kıdeme sahip bir çalışanın ihbar tazminatı şu şekilde hesaplanır:
1 günlük brüt ücret = 30.000 : 30 = 1000 TL
Kıdeme göre 8 haftalık ihbar bildirim süresi: 8 x 7 = 56 gün
Brüt ihbar tazminatı = 56 x 1000 = 56.000 TL
Hesaplanan bu brüt tutar üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılarak net ihbar tazminatına ulaşabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
İhbar süresi ve ihbar tazminatı hakkındaki genel noktalara yukarıdaki başlıklarla değindik. Şimdi ise merak ettiğiniz diğer sorulara aşağıdaki başlıklarda yer vereceğiz.
1 yılı dolmayan işçinin ihbar süresi nedir?
1 senelik çalışanın ihbar zamanı 6 ay – 1,5 yıl arasıdır. Hesaplanmayı bu aralıktan yapabilirsiniz. Dolayısıyla 4 haftalık bir süre söz konusudur.
Emeklilik nedeniyle işten ayrilma ihbar süresi nedir?
Emeklilik zamanı gelen çalışan işten ayrıldığında, sözleşme emeklilik ile sona erdiği için işçi ihbar tazminatı alamaz. İhbar süresi de yine önceki şartlara göre belirlenerek gerçekleşir.
Evlilik nedeniyle işten ayrılma ihbar süresi nedir?
Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadınlar için kanun kapsamında bir istisna söz konusudur. Kadınların evlilik tarihinden 1 yıl önce sözleşmelerini feshetmeleri ve evliliklerine dair belge iletmeleri halinde kıdem tazminatı alınabilir.
İşçi kendi istifa ederse süreç nasıl hesaplanır?
İşçinin istifa etmesi ya da işverenin çıkarması halinde fesih kararı ile başlayan bir süreç vardır. İşçi kendi istifa ederse çalışanın kıdemine göre tazminatı hesaplayabilirsiniz.
Bu süre zorunlu mu?
Bu süre, kanunen zorunlu bir süredir. İşçi ve işverenin iş sözleşmesini sonlandırmak istemesi halinde bunu kanunlar çerçevesinde gerçekleştirmesi gerekir.
Bu süre içinde yıllık izin kullanılır mı?
Yıllık izin ile iş sözleşmesinin feshi sonucu başlayan ihbar süreci aynı anda gerçekleştirilemez. Yıllık izin kullanmak isteyen çalışanın bunu ilgili süreden önce gerçekleştirmesi gerekir.
İhbar süresi boyunca işçi ücret alır mı?
Bu süreçte işçi normal çalışma düzenine devam eder. Dolayısıyla ücretini tam ücret şeklinde alır.
İşten çıkarılan işçi ihbar süresini kullanmak istemezse nasıl bir sonuçla karşılaşır?
Bildirim süresine uyulması her iki taraf için de kanunen zorunlu olan bir durumdur. İşten çıkarılan işçi tanımlanan süreyi kullanmak istemezse ihbar tazminatı ödemekle yükümlü tutulur.
Sonuç
İhbar süresi, iş sözleşmesinin feshedilmesi ile başlayan bir süreçtir. Çalışanın yeni iş bulması ve işverenin pozisyona personel araması noktasında bu dönem önemlidir. Her iki tarafın da en az mağduriyetle bu süreçten ayrılabilmesi için kanunla belirlenmiş süreyi değerlendirmesi gerekir. İnsan kaynakları yönetimi kapsamında bu süreçte pozisyona uygun aday profili geliştirip dijital alanda ilanlar açabilirsiniz. Diğer adaylarla karşılaştırma yaparak aday profili geliştirmek istediğiniz durumda i k yazılımı kullanarak hızlı bir tanım alabilirsiniz.
İşletmenizle uyumlu çalışan arayışı içinde olduğunuz bu sürede, işletme ihtiyaçlarınızı gözden geçirebilirsiniz. Aynı şekilde çalışanların iş arama süreçlerinde nasıl bir işte çalışmak istediklerini keşfetmesi mümkündür. Kanunlar kapsamında mağduriyetin yaşanmadığı bir süreç geçirilmesi için kanun şartları çerçevesinde hareket edebilirsiniz.
